Yargı yönetmeliğe yine “dur” dedi

A.Atılgan Sert'in başkanı olduğu Antalya İnşaat Müteahhitleri Derneği tarafından sosyal medyada Facebook sitesinde geçtiğimiz gün yapılan yazılı açıklamada “Değerli müteahhit meslektaşlarımız, TMMOB’un Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliğinin bazı maddelerine açtığı davaya istinaden, Danıştay 6. Dairesi durdurma kararı almıştır. Konuyla alakalı belediyeler ile Antalya İnşaat Müteahhitler Derneği olarak görüşmelerimiz başlamıştır. Müteahhitlerimizin hak kaybına uğramaması için, hem belediyeler hem de dernek yönetimi olarak konuyu takip ediyoruz. Bilgilerinize” ifadelerine yer verildi. Ancak yargı kararı ilgililere gönderilmeden önce Çevre ve Şehircilik Bakanlığı da harekete geçerek yönetmelikte değişikliğe gitmişti. Değişiklik, Resmi Gazete'de 1 Mart 2019 günü yayımlanmıştı.

Karar tebliğ edildi
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (Mesleki Hizmetler Genel Müd.)'nın Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği ile ilgili Danıştay kararını anlatan 05.03.2019 tarih ve 47276 sayılı yazısı; Çevre ve Şehircilik İl Müdürü Tevfik Altınay tarafından 20 Mart 2019 günü Antalya Büyükşehir Belediyesi, Akseki Belediyesi ve Aksu Belediyesine gönderildi. Yazıda “Bakanlığımızın ilgi yazısında, 03.07.2017 tarihli ve 30113 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinin muhtelif maddelerinin yürütülmelerinin durdurulması ve iptali talebiyle Bakanlığımız aleyhine açılan davalarda Danıştay 6. Dairesinin 12.07.2018 tarihli ve 2017/4840, 2017/ 75672017 /4783, 2017/4842 sayılı kararları ile söz konusu Yönetmeliğin dava konusu edilen bazı maddelerinin yürütmesinin durdurulmasına karar verildiği belirtilerek söz konusu karar icaplarının yerine getirilmesi ve karar icaplarının yerine getirilmesini teminen, konunun ilimiz dâhilindeki yapı ruhsatı düzenlemeye yetkili idarelere bildirilmesi istenilmektedir. Bakanlığımızın ilgi yazısı doğrultusunda, yazımız ekinde gönderilen, Danıştay 6. Dairesinin 12.07.2018 tarihli ve 2017/4840, 2017/ 75672017 /4783, 2017/4842 sayılı kararlarının icaplarının yerine getirilmesi hususunda gereğini rica ederim” denildi.

Daha önce de dava açıldı
TMMOB 2013 yılından itibaren daha önce de yönetmeliğe dava açmış ve devletin ilgili kurumları yönetmelik üzerinde o dönem de bazı değişikliklere gitmiş, böylece açılan davalar “konusuz” kalmıştı. TMMOB internet sitesinde 20 Temmuz 2017 yılında yapılan bir yazılı açıklamada “Birliğimizce 01.06.2013 tarih 28664 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği hakkında açtığımız iptal davası sonucunda, aradan 4 yıl geçtikten sonra Danıştay 6. Dairesi önemli maddeler hakkında yürütmenin durdurulmasına karar vermiştir. Karar önemli olmakla birlikte, bugün için ne ifade ediyor? Aradan 4 yıl geçmiş ve kimi maddeler bu süreç içinde değiştiğinden dava konusu edilen bu maddeler hakkında konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığı tespit edilmiş, hukuka aykırılığı tespit edilen maddeler ise 4 yıldan bu yana yürürlükte olup uygulanmıştır. Bugün ise yönetmelik tamamıyla değişmiştir. Yani geç gelen adalet uygulamada hayat bulamamış ve kâğıt üzerinde kalmıştır. Danıştay 6. Daire ciddi bir çalışma yapmış ve 149 sayfalık gerekçeli karar yazmıştır. ...Karar incelendiğinde, 644 Sayılı KHK’ye dayalı hukuki yorumlara ve planlama ilkeleri açısından katılmadığımız noktalar olmakla birlikte ciddi bir çalışma olduğu da bir gerçektir” içerikli eleştirel ifadelere yer verilmişti.

Peki hakkında davalar açılan yönetmelik ilk haliyle topluma ne kazandırıyor?
İnşaat sektörünün anayasası Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği değişmiş ve yeni yönetmeliğe göre stüdyo daireler yasaklanmış, projelere siluet ayarı gelmiş, kot farkı ve emsal rantının önüne geçilmişti. Mevcut yönetmelik 1 Ekim 2017 tarihinde yürürlüğe girmişti. Antalya İnşaat Müteahhitleri Derneği’nin yazılı açıklamalarına göre değişiklikler şöyle gelişiyor:

STÜDYO DAİRELER TARİHE KARIŞACAK
1+0 stüdyo daireler, artık imar projelerine dâhil edilmeyecek. Yeni tip konut projelerinde en küçük daire 1+1 ve minimum net 28,50 metrekare olacak. Bu kapsamda yapılacak en küçük dairenin içinde en az 1 oturma odası (en az 12 metrekare), 1 yatak odası (en az 9 metrekare), 1 mutfak veya yemek pişirme yeri (en az 3,30 metrekare), 1 banyo veya yıkanma yeri (en az 3 metrekare) ve 1 tuvalet (en az 1,20 metrekare) bulunacak.

HEDEF ŞEHİRLERDE YATAY YAPILAŞMA
Şehirlerin dikey yerine yatay gelişmesinin hedeflendiği yönetmelikle, siluet tartışmalarını sonlandıracak bir madde de eklendi. Uzun yıllardır kullanılan Avan Proje tanımı netleştirildi. Uygulama projesinin yapımına esas teşkil eden, geçerli imar durumuna göre hazırlanan tüm ölçü ve kotların bulunduğu gerekirse siluetin yer aldığı proje, olarak tanımlandı.

GENİŞLETİCİ İMAR PLANI YAPILMAYACAK
Yeni düzenleme kapsamında artık hiçbir idare, yönetmelikte belirtilen alan kullanım tanımını genişletici imar planı, yapamayacak. İdarelerin böylece inşaat alanlarında plan notları ile belirledikleri alan kullanımını fazlalaştırma hakkı kaldırılmış oldu ancak Belediyeler ve idareler yapacakları düzenlemeler ile mevcut bir parselde parselin toplam emsal alanının yüzde 30’nu geçemeyecek şekilde emsal harici alan belirleyebilirler. Bunun anlamı; birçok alanın emsal dışı alan olarak tanımlanması, bir yüzde ile sınırlandı.

BİNAYA ÖNDEN BAKILDIĞINDA 3 KAT, ARKADAN BAKILDIĞINDA 8 KATLI BİNA YAPILMAYACAK
Yeni düzenlemeyle kot farkından bağımsız bölüm kazanma devri sona erdi. Yol kotundan düşük ya da yüksek arazilerde, kademelendirmeye geçilecek. Bina ön cephelerinde olduğu gibi, arka cephesi yol kotundan 5 metreden fazla düşük veya yüksek yapılara, 6 metrede bir kademelendirme gelecek. Böylece önden 3 kat, arkadan 8 kat bina yapılamayacak.

DÖRT KATLI BİNALARA ASANSÖR ZORUNLU
– Binaların daha az katlı olması için taban alanına yönelik kurallar değişti. Eskiden TAKS yüzde 40 ile sınırlıyken şimdi yüzde 60’a kadar çıkarıldı.
– Bina, arsada daha geniş taban alanına oturtulup yayılabilecek. Eski Yönetmeliğe göre çekme mesafeleriyle parselde 9 kat yapılması gereken örneğin 900 m2 inşaat, şimdi parsele yayılarak 6 kat yapılabilecek.
– Konutlarda kat yükseklikleri 3.60 metreye ticari ofislerde 4 metreye çıkarıldı.
– Bahçe duvarı, duvar kaplamaları, baca ve saçak onarımları basit tamir ve tadilat tanımına sokuldu. 4 katlı binalarda asansör zorunluluğu ve 3 katlı binalarda ise asansör yeri bırakma zorunluluğu getirildi.
– Binaların çatılarına yapılan baz istasyonları, maliklerin onayını almak, bina cephesine 3 metreden fazla yaklaşmamak ve yer seçim belgesi almak şartıyla ruhsata tabi olmadan yapılabilecek.
– Yol boyu ticaretin olduğu konut alanlarında, zemin katlarda otopark yükünün karşılanması şartıyla gürültü ve kirlilik oluşturmayan ticari kullanımlara izin verildi.
– Hafriyat için yapı ruhsatı beklenmeyecek. İksa ve hafriyat ruhsatları, yapı ruhsatından önce verilebilecek.
– Belediyeler, mahallin ve çevrenin özelliklerine göre yapılar arasında uyum sağlamak, güzel bir görünüm elde etmek amacıyla dış cephe boya ve kaplamaları ile çatının malzemesini ve rengini tayin edebilecek.

NET ALAN TANIMI DEĞİŞTİ
Eski yönetmelikte duvarlar arasında kalan alan net alan olarak tanımlanırken, yeni yönetmelikle içeriden bağlantılı piyesleri ile birlikte bağımsız bölüm içerisindeki boşluklar hariç duvarlar arasında kalan temiz alan olarak tanımlandı. Bağımsız brüt alan tanımı da değişti ve ; şaftlar, ışıklıklar, hava bacaları, galeri boşlukları hariç bağımsız bölümün dış konturlarının çevrelediği alan olarak geniş bir tanım yapıldı.

MESCİT TEŞVİKİ GETİRİLDİ
Düzenlemeyle mescitler ilk defa konut alanlarında emsal dışı alana konu edildi. Mescitlerin ve müştemilatların konutlarda 100 metrekaresi, konut dışı alanlarda 200 metrekaresi emsal dışı bırakıldı. Bir diğer ifadeyle, toplam inşaat alnını daraltmayacak. Yapılması zorunlu olan yangın merdivenleri, konferans, spor, sinema ve tiyatro salonlarında zorunlu olan boşluk alanlar, zorunlu otopark alanlarının 2 katı, sığınak, asansör boşlukları, bacalar, şaftlar, ışıklıklar, ısı ve tesisat merkezi, su deposu, enerji odası, kömürlükler, kapıcı daireleri, konutlarda bağımsız bölüm net alanın yüzde 10’unu, ticari alanlarda ise; bağımsız bölüm net alanın yüzde 50’sini aşmayacak depo amaçlı eklentiler de emsal dışı alan olarak bırakıldı.

BODRUM KATA EV İZNİ
Yeni yönetmelikle bodrumlara konut yapılabilmesinin şartları belirlendi. “Oturmaya elverişli bodrum katı yapabilmek için; oturma odası ve en az 1 yatak odasının zemine gömülü olmaması, aydınlatma ve havalandırmasının pencere açılmak suretiyle yapılabilir olması, sel, taşkın ve su baskınlarına karşı tedbirlerinin alınmış olması gerekecek. Ticari alanlarda zemine gömülü olma şartı yok. Suni havalandırma ve engellilerin dolaşımına uygun koşullar sağlanmış olması yeterli olacak. Öte yandan, düzenlemeyle artık mevcut bir imar adasında Avrupa’da ki örneklerine uygun olarak mevcut adanın tamamı üzerinden kapalı ortak otopark yapılabilecek.

ASKERİ ALANLAR AZALDI
Yeni yönetmelikle “askeri alan” tanımlamasında da değişikliğe gidildi ve Jandarma Genel Komutanlığı ile Sahil Güvenlik Komutanlığı’na ait alanlar tanımdan çıkarıldı. Bu düzenlemeyle iki kuruma ait arazilerin farklı amaçlar için yapılaşmaya açılmasının önü açıldı. Yeni düzenlemede, Türk Silahlı Kuvvetleri’ni oluşturan Kara, Deniz, Hava Kuvvetleri Komutanlıkları’ nın savunma, harekât ve hudut güvenliğine yönelik yapıları, kışla, karargâh, birlik, karakol, askerlik şubesi, askeri havaalanları, teknik ve lojistik gibi askeri veya güvenlik amaçlı ihtiyaçlara yönelik tesislerle TSK’nın ihtiyacına yönelik idari, eğitim, sağlık yapılarının bulunduğu araziler, askeri alan olarak tanımlandı.

Şükrü AĞIRMAN